LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÚP CON YÊU THÍCH ĐỌC SÁCH?

Sách là kho tàng kiến thức giúp trẻ khám phá, tìm hiểu và học hỏi vô vàn điều thú vị. Tuy nhiên không phải đứa trẻ nào cũng hứng thú với việc đọc sách. Vậy làm cách nào để con yêu thích đọc sách và hình thành thói quen đọc sách ngay từ nhỏ? Bố mẹ hãy cùng Bé Thông Minh tìm hiểu qua bài viết này nhé!

Hầu hết trẻ em, dù ở bất kỳ độ tuổi nào, là trẻ sơ sinh hay trẻ mẫu giáo, đều thích nghe kể chuyện. Đây là điều tốt vì đọc sách rất quan trọng đối với sự phát triển trong học tập và trong tương lai của trẻ. Tuy nhiên, đối với nhiều trẻ lớn hơn, đọc sách có thể bắt đầu trở thành một việc vặt, không quan trọng, đặc biệt khi các thiết bị điện tử bắt đầu xuất hiện và chiếm lấy thời gian rảnh của trẻ.

Nhà trường và phụ huynh thường yêu cầu trẻ em đọc sách, nhưng điều này không có nghĩa là trẻ sẽ yêu thích việc này. Trên thực tế, đôi khi việc cố gắng bắt trẻ cầm sách lên và đọc có thể gây ra xung đột và những suy nghĩ tiêu cực cho trẻ đối với việc đọc sách.

Có rất nhiều cách hiệu quả mà bố mẹ có thể áp dụng để giúp con thực sự yêu thích đọc sách thay vì sợ phải đọc sách. “Cha mẹ tạo điều kiện cho những trải nghiệm đọc sách tích cực sẽ đặt nền tảng cho tình yêu sách, việc đọc sách và học tập”, Dana Reisboard – Tiến sĩ, giáo sư tại Cao đẳng Dịch vụ Nhân sinh thuộc Đại học Widener ở Pennsylvania giải thích.

Tại sao đọc sách lại quan trọng đối với trẻ em

Đọc sách đặt nền tảng cho các kỹ năng sống mà trẻ sẽ cần khi trưởng thành. Đây là một phần không thể thiếu của trường học, cũng như là một yếu tố quan trọng trong việc nuôi dưỡng nhận thức sâu sắc hơn về thế giới xung quanh chúng ta. Hơn thế nữa, đọc sách còn có thể giúp trẻ cải thiện sức khỏe về mặt tinh thần.

Đọc sách giúp cải thiện thành tích học tập

Kỹ năng đọc viết và đọc hiểu song hành với nhau. “Đọc sách giúp con bạn phát triển nhận thức về chữ cái, nhận thức về từ ngữ và nguyên tắc bảng chữ cái”, Tiến sĩ Reisbroad chia sẻ.

Việc đọc sách cũng là cơ sở cho sự thành công trong rất nhiều môn học khác. Claire Cameron – Tiến sĩ, Phó Giáo sư kiêm Giám đốc Chương trình Giáo dục Mầm non tại Khoa Học tập và Giảng dạy tại Đại học Buffalo (SUNY) cho biết, tất cả các môn học và lĩnh vực học thuật khác đều được học thông qua việc đọc.

Ngoài ra, trẻ em có khả năng đọc tốt có xu hướng đạt được thành tích và kết quả học tập tốt hơn. Điều này có thể bao gồm các chỉ số khác về thành công ở trường học, chẳng hạn như xếp hạng của giáo viên, Tiến sĩ Cameron cho biết. Hơn thế các kỹ năng đọc sớm có liên quan đến tỷ lệ tốt nghiệp. “Gần 20% trẻ em có trình độ đọc dưới lớp 3 không tốt nghiệp trung học”, bà nói. “Trong khi chỉ có 4% trẻ em có thể đọc thành thạo ở lớp 3 không tốt nghiệp đúng hạn.”

Giúp trẻ kết nối với xã hội

Nghiên cứu cho thấy nhiều lợi ích của việc đọc đối với trẻ vượt xa khả năng biết chữ, bao gồm trí tuệ cảm xúc cao hơn và thậm chí tuổi thọ cũng dài hơn. Đọc sách mang lại sự kết nối, khả năng tiếp cận kiến thức và cảm hứng cho trẻ, đồng thời cũng củng cố nhiều kỹ năng phát triển, học thuật, xã hội – cảm xúc và nhận thức của trẻ, Molly Ness – Tiến sĩ, Phó Giáo sư về giáo dục trẻ em tại trường Cao học Giáo dục của Đại học Fordham ở New York đã nói.

Tiến sĩ Hirokazu Yoshikawa – Giáo sư khoa Tâm lý ứng dụng tại Đại học New York Steinhardt giải thích rằng đọc sách cũng có thể thúc đẩy sự tò mò và kết nối với thế giới xung quanh chúng ta. “Đây là một hoạt động xã hội quan trọng nằm ở nền tảng xã hội của chúng ta và tương lai của nó”, ông nói. Ngoài ra, đọc sách còn tăng cường vốn từ vựng, xây dựng kiến thức nền tảng và thúc đẩy sự hiểu biết về người khác của trẻ.

Mang lại lợi ích cho sức khỏe tâm thần của trẻ

Đọc sách cũng có thể khiến chúng ta bình tĩnh và vui vẻ hơn. “Các nghiên cứu cho thấy việc đọc sách kích hoạt các phần não liên quan đến ngôn ngữ. Thậm chí còn tuyệt vời hơn khi các nghiên cứu cho thấy việc đọc sách làm giảm huyết áp, tạo ra các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm xúc vui vẻ và giúp làm chậm nhịp tim.” – Tiến sĩ Ness nói.

Điều quan trọng là, việc chia sẻ sách với con có thể giúp bố mẹ gần gũi hơn trong khi con học. “Đọc to giúp thúc đẩy sự gắn kết tình cảm giữa bố mẹ và con cái, đồng thời hỗ trợ sự phát triển ngôn ngữ và khả năng đọc viết sớm ở trẻ”, Sophie Degener – chuyên gia về khả năng đọc viết, cựu giáo viên tiểu học và Phó giáo sư tại Đại học Quốc gia Louis ở Illinois cho biết.

Làm thế nào để con yêu thích đọc sách?

“Trẻ em cần ba điều chính để nuôi dưỡng tình yêu đọc sách: sự tò mò, thời gian và mô hình hóa”, Heather Mansberger, một chuyên gia về đọc sách với hơn 25 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ em tiểu học ở California và Oregon, cho biết. Hãy biến việc đọc sách cùng nhau thành khoảng thời gian gắn kết vui vẻ và thú vị mỗi ngày.

Đọc to cho con nghe

Các chuyên gia đồng ý rằng đọc sách cùng con là cách tốt nhất để nuôi dưỡng tình yêu đọc sách. Hãy hướng đến mục tiêu biến việc đọc sách thành một hoạt động chung, không phải là hoạt động riêng của mỗi người để xây dựng mối quan hệ cũng như kiến thức và sự tò mò. “Nó phải vui vẻ, có sự tương tác và là cơ sở cho nhiều câu hỏi, sự lắng nghe, tò mò và kết nối” – Tiến sĩ Yoshikawa nói.

Bên cạnh đó, nếu mục tiêu của bố mẹ là khuyến khích tình yêu đọc sách cho con, đừng nghĩ rằng thời gian đọc sách là để dạy con các kỹ năng đọc viết. Thay vào đó, hãy tập trung vào niềm vui của con khi được đọc và nghe kể chuyện. Con sẽ nhận được rất nhiều lợi ích chỉ bằng việc lắng nghe.

Trên thực tế, trẻ em sẽ tự nhiên học được các kỹ năng đọc viết quan trọng chỉ bằng cách tham gia đọc to cùng bố mẹ, Tiến sĩ Degener giải thích. “Những cuốn sách mà bố mẹ có thể đọc to phức tạp hơn nhiều những cuốn sách mà con có thể đọc, vì vậy bằng cách đọc to, bố mẹ đang tiếp tục xây dựng vốn từ vựng, khả năng nghe hiểu và sự gắn bó về mặt cảm xúc cho con”, bà nói.

Mặc dù cần phải đọc cho trẻ nhỏ, bố mẹ cũng đừng quên tiếp tục đọc cho con khi đã lớn, ngay cả khi con đã đọc thành thạo. “Tôi khuyến khích bố mẹ đọc to cho con mình nghe vào buổi tối cho đến khi con học hết lớp năm”, Mansberger nói. “Khi con lớn hơn, bố mẹ có thể tăng độ dài và độ khó của văn bản. Điều này sẽ thử thách trí tưởng tượng của con và giúp xây dựng vốn từ vựng cũng như khả năng hiểu của con”.

Điều này đặc biệt quan trọng vì việc đọc có thể bắt đầu giống như bài tập về nhà đối với một số học sinh tiểu học lớp lớn. Đọc to cuốn sách cho con nghe giúp con chỉ đơn giản là tận hưởng câu chuyện—và trải nghiệm khía cạnh thú vị khi đắm chìm vào một cuốn sách, Mansberger giải thích.

Hãy đảm bảo rằng thời gian dành cho việc lắng nghe cũng hấp dẫn. “Trẻ em không chỉ được hưởng lợi từ việc có sách ở nhà mà còn được đọc to với sự phấn khích và nhiệt tình”, Mansberger nói. “Chúng sẽ cảm nhận được năng lượng từ bố mẹ. Mục tiêu là khơi dậy sự tò mò và khiến con bị cuốn hút để con có thể trở thành những người chủ động đọc và sẵn sàng học tập suốt đời”.

Trò chuyện về cuốn sách

Khi đọc to cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hãy dành thời gian cùng con xem hình ảnh và nói về những thứ ta có thể nhìn thấy, Tiến sĩ Degener khuyên. Cách tiếp cận này sẽ thúc đẩy sự hiểu biết và tương tác tốt hơn. Bố mẹ cũng có thể sử dụng giọng điệu của mình để làm cho câu chuyện trở nên sống động.

Trong khi đọc, hãy dừng lại và đặt câu hỏi, Mansberger gợi ý. Yêu cầu con dự đoán điều gì sẽ xảy ra, tóm tắt những gì đã xảy ra cho đến nay hoặc đưa ra suy nghĩ của con về lý do tại sao một nhân vật lại làm như vậy. Nói về những câu chuyện có thể giúp chúng trở nên sống động—và sẽ giúp xây dựng sự tham gia, kỹ năng hiểu, tư duy phản biện và sự thích thú nói chung, Mansberger nói.

Ngoài ra, nếu bố mẹ đọc một điều gì đó mà con có thể không hiểu rõ, bố mẹ cũng có thể dừng lại để nói về điều đó. “Khi làm như vậy, bạn làm gương cho con rằng việc dừng lại và suy nghĩ khi đọc là điều bình thường”, Tiến sĩ Degener giải thích. Thêm vào đó, việc nói về những gì bố mẹ đang đọc sẽ xây dựng một mức độ hiểu biết sâu sắc hơn và có thể tạo ra mối liên hệ giữa văn bản, cuộc sống của trẻ và thế giới xung quanh chúng.

Đọc thường xuyên

Mansberger cho biết việc thúc đẩy thói quen, tính nhất quán và sự lặp lại sẽ giúp việc đọc trở thành thói quen. Hãy cố gắng dành thời gian đọc sách trong ngày khi có thể. Điều này bao gồm việc trẻ tự xem hoặc đọc sách, hoặc nhờ người lớn đọc sách cho chúng nghe. Ngoài ra, hãy cố gắng dành 15 đến 30 phút đọc sách mỗi ngày trước khi đi ngủ .

Đọc cho con nghe ngay cả khi không phải lúc nào con cũng cảm thấy hứng thú. “Đối với trẻ nhỏ, việc xây dựng thói quen đọc sách là rất quan trọng, ngay cả khi lúc đầu chúng ít hoặc không có hứng thú”, Tiến sĩ Degener khuyên. Khi việc đọc sách trở thành một phần trong ngày của chúng, trẻ em có nhiều khả năng tự làm điều đó hơn—và bắt đầu thích thú với nó.

Đừng bỏ cuộc hoặc mong đợi con thích đọc ngay lập tức. Có thể mất thời gian để con cảm thấy cuốn hút bởi hoạt động này. “Đọc sách cũng giống như nhiều hoạt động khác, càng làm nhiều thì càng giỏi, và càng giỏi thì càng thích làm hoạt động đó”, Tiến sĩ Cameron giải thích.

Xây dựng sự tò mò và hứng thú

Hãy chọn những cuốn sách phản ánh sở thích của con, đó có thể là sách về loài bướm, thể thao, công cụ, nàng tiên, chú ếch hoặc siêu anh hùng. Điều này sẽ giúp con tiếp tục đọc sách. Bố mẹ cũng có thể để con tự chọn sách. Nếu không chắc chắn nên bắt đầu từ đâu, hãy hỏi giáo viên, bạn bè, thủ thư và các phụ huynh khác để được giới thiệu.

Ngoài ra, hãy đảm bảo bạn tìm những cuốn sách có nhân vật trông giống con và gia đình. “Nếu gia đình bạn nói một ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh, thì việc đọc to bằng tiếng mẹ đẻ của bạn hoặc tìm những cuốn sách được viết bằng tiếng Anh và ngôn ngữ của bạn là hoàn toàn có lợi”, Tiến sĩ Degener nói.

Trở thành tấm gương đọc sách của con

Các chuyên gia đồng ý rằng điều quan trọng là con phải thấy bố mẹ cũng thường xuyên đọc sách để giải trí. Khi có thể, hãy dành thời gian trong ngày để thư giãn, ngồi xuống và đọc sách. Việc thấy bố mẹ đọc sách sẽ truyền đạt ý tưởng rằng đọc sách là một hoạt động thú vị suốt đời. Ngoài ra, hãy biết rằng những gì bố mẹ đọc không nhất thiết phải là một cuốn sách. “Đó có thể là báo, công thức nấu ăn, nhãn thực phẩm, v.v., trên báo in hoặc trực tuyến”, Tiến sĩ Degener giải thích.

Điểm mấu chốt là hãy đọc, đọc và đọc trước mặt con. “Trẻ em sẽ bắt chước bố mẹ mình. Nếu bố mẹ đọc, con cái cũng sẽ đọc”, Tiến sĩ Reisboard giải thích.

Cùng con tham gia vào các hoạt động chủ đề văn học

Tập trung vào việc giữ cho việc học cách đọc trở nên vui vẻ và mang tính xã hội. “Nếu bạn duy trì các hoạt động đọc sách với con mình một cách thú vị và mang tính hỗ trợ, trẻ em sẽ có những cảm xúc tích cực khi đọc sách khi đến trường”, Tiến sĩ Reisboard giải thích. Điều này không chỉ giới hạn ở sách vở.

Đối với trẻ em từ 4 đến 6 tuổi, trò chơi vần điệu, ca hát và nói về âm thanh trong ngôn ngữ giúp trẻ xây dựng nhận thức về chữ cái và từ. Điều này sẽ giúp trẻ “mở khóa” cách đọc dễ dàng hơn, Tiến sĩ Cameron gợi ý.

Bố mẹ cũng có thể giữ cho việc đọc không bị nhàm chán bằng cách đến thư viện. “Các chuyến đi đến thư viện rất được khuyến khích”, Mansberger nói. “Việc có được một bộ ‘sách mới’ mỗi tuần thật thú vị đối với trẻ nhỏ!” Thêm vào đó, thủ thư là nguồn thông tin tuyệt vời để tìm những cuốn sách mà con thích.

Mansberger cũng gợi ý bố mẹ kể lại các hoạt động của mình cho trẻ nhỏ khi chúng làm việc trong ngày. “Ví dụ, khi đi dạo quanh khu phố, hãy chỉ ra và nói về mọi thứ bạn nhìn thấy”, Mansberger giải thích. “Tại cửa hàng tạp hóa, hãy để con tham gia vào việc lựa chọn các mặt hàng, chú ý đến các từ trên bao bì, gợi ra những câu hỏi và sự tò mò về môi trường tự nhiên xung quanh con”.

Mansberger cho biết nghe nhạc và hát cũng giúp củng cố kỹ năng ngôn ngữ và mối liên hệ giữa từ ngữ và ý nghĩa.

Tiến sĩ Yoshikawa gợi ý các hoạt động chủ đề văn học có lợi khác bao gồm tham gia câu lạc bộ sách và đọc sách với bạn bè. Bố mẹ cũng có thể khuyến khích con tự làm một quyển sách.

Vậy là bố mẹ vừa cùng Bé Thông Minh tìm hiểu một số cách để giúp con yêu thích đọc sách hơn. Tối nay, bố mẹ hãy thử cùng con đọc thật to một cuốn sách và bàn luận về những tình tiết trong đó nhé!

Bố mẹ quan tâm đến sự phát triển kỹ năng và khơi dậy tiềm năng của trẻ từ 3-10 tuổi có thể đăng ký trải nghiệm cho con tại đây: https://bethongminh.vn/gioi-thieu-chuong-trinh-fastrackids-be-thong-minh/

—————————————

FASTRACKIDS – BÉ THÔNG MINH

Chương trình Phát triển Tư duy và Rèn luyện các bộ Kỹ năng thế kỷ 21 cho trẻ từ 3-10 tuổi

Bản quyền Hoa Kỳ