LÀM THẾ NÀO ĐỂ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TƯ DUY LOGIC CHO TRẺ MẪU GIÁO?

Tư duy logic là một trong những khả năng bẩm sinh của trẻ. Nhưng bố mẹ có biết rằng với một chút giúp đỡ từ người lớn, con có thể áp dụng kỹ năng thiết yếu này trong cuộc sống hàng ngày và học tập không? Hãy cùng Bé Thông Minh FasTracKids tìm hiểu cách phát triển kỹ năng tư duy logic cho trẻ qua bài viết này nhé!

“Logic được xây dựng dựa trên sự quan sát”, Sanjay Raghav – giám đốc điều hành của Trung tâm Giảng dạy và Học tập Toán học Hoa Kỳ cho biết. “Bạn càng hỏi trẻ những câu hỏi như “Điều đó sẽ xảy ra như thế nào?”, thì bạn càng có khả năng giúp trẻ suy nghĩ logic”.

Tư duy logic là gì?

Vậy tư duy logic có nghĩa là gì? Theo Raghav, tư duy logic là khả năng hiểu và kết hợp các quy tắc suy luận logic cơ bản vào các hoạt động hàng ngày. Nó bao gồm việc suy nghĩ theo từng bước và sử dụng những gì đã biết để rút ra kết luận. Khả năng suy nghĩ logic là một đặc điểm phổ quát của con người. Tư duy logic đòi hỏi sự hiểu biết về các thuộc tính, mối quan hệ và trình tự. Ví dụ, thông qua quan sát, trẻ em học được rằng sau khi bố nói điều gì đó, bố dừng lại, sau đó trẻ phải nói điều gì đó, sau đó bố sẽ tiếp tục nói điều gì đó… Nói một cách đơn giản, trẻ em học được trình tự lần lượt bằng cách áp dụng logic.

Suy nghĩ của trẻ em thường mang tính vị kỷ, nghĩa là chúng chỉ nhìn và hiểu mọi thứ theo góc nhìn của chúng. Tính vị kỷ này rất cần thiết cho sự sống còn của chúng. Chỉ sau 8 tuổi, chúng mới hiểu mọi thứ theo góc nhìn của người khác. Raghav giải thích rằng khi khoảng 2 tuổi, trẻ em bắt đầu hiểu rằng mọi thứ được kết nối một cách logic. Đặt những câu hỏi như “Con nghĩ sao?” sẽ tăng cường khả năng lý luận và tư duy logic, đồng thời giúp trẻ học hỏi, so với việc chỉ nêu sự thật cho trẻ.

Đây là lý do tại sao thay vì nói cây gậy này dài hơn cây gậy kia, bố mẹ nên hỏi con mình, “Con nghĩ sao? Cây gậy nào dài hơn?” Ai chưa từng thấy trẻ mẫu giáo áp dụng logic khi thực hiện các hoạt động hàng ngày của mình? Ví dụ, khi tay bị bẩn, trẻ sẽ muốn rửa tay; con đi tất trước khi đi giày; con bóc vỏ bút chì màu khi hết bút chì màu và đeo kính râm khi trời quá nắng. Trẻ em có thể tạo ra những kết nối logic này ngay cả trước khi chúng có thể truyền đạt chúng bằng lời nói.

Bố mẹ có thể sẽ tự hỏi tư duy logic khác với tư duy phản biện như thế nào, một kỹ năng khác mà tất cả chúng ta đều sử dụng để hiểu thông tin và giải quyết vấn đề. Cả hai kỹ năng thực chất là hai mặt của cùng một đồng xu. Tư duy logic có nghĩa là kết nối hợp lý hai thứ, để ghép hai thứ bất kỳ lại với nhau; nó xây dựng các kỹ năng tư duy phản biện của bạn. Tư duy phản biện bao gồm nhiều câu hỏi hơn một chút – Mọi thứ có hợp lý không? Điều gì khiến mọi thứ xảy ra? Tư duy phản biện cho phép ta xem xét và loại trừ các khả năng và bao gồm việc suy nghĩ về một vấn đề từ nhiều góc độ.

Tại sao tư duy logic lại quan trọng đối với trẻ em?

Khi trẻ em chơi một mình, chúng thường phải đối mặt với những thách thức mà chúng cần vượt qua bằng tư duy logic. Do đó, chơi tự do là điều cần thiết để phát triển tư duy logic. Ví dụ, cậu con trai 3 tuổi của tôi thích chơi bóng. Tôi đã đưa cho cháu những quả bóng có kích thước khác nhau, cháu phải đưa chúng qua vòng. Cháu điều khiển những quả bóng khác nhau qua vòng để xem quả nào vừa, và cháu suy luận một cách logic rằng những quả bóng nhỏ sẽ lọt qua vòng và những quả bóng lớn thì không. Khi con tôi bực bội vì quả bóng lớn không vừa, tôi không vội vàng giúp cháu. Thay vào đó, tôi kiên nhẫn chờ cháu tự tìm ra cách.

Trẻ sẽ biết giải quyết vấn đề thông qua thử nghiệm và sai sót. Điều này giúp trẻ suy nghĩ logic. Trong khi chơi, trẻ khám phá ra các kỹ năng thực tế cần thiết để xác định vấn đề, giải quyết xung đột và hành động.

Những lợi ích mà kỹ năng tư duy logic mang lại cho trẻ

• Bài tập tốt cho não: Học cách áp dụng tư duy logic thông qua các câu đố logic và các trò chơi trí tuệ khác sẽ kích thích não bộ đồng thời phát triển các kỹ năng như kiên nhẫn, trí nhớ và khả năng tập trung. (Giải câu đố giúp não bộ tạo ra các kết nối và điều này có thể giúp trẻ tập trung vào một nhiệm vụ duy nhất.) Các trò chơi như sudoku hình ảnh và các hoạt động tuần tự đơn giản giúp kích thích tư duy logic ở trẻ em.
• Phát triển kỹ năng tư duy phản biện: Khi trẻ lớn lên và đối mặt với các vấn đề thực tế, chúng sẽ được trang bị tốt hơn để giải quyết vấn đề nếu chúng có kỹ năng tư duy logic mạnh mẽ. Chúng sẽ sẵn sàng suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ, độc lập.
• Trợ giúp về toán và đọc: Các trò chơi trí tuệ (ví dụ như câu đố) sẽ giúp trẻ em đưa ra nhiều giải pháp hơn và giỏi toán hơn. Logic mà trẻ cần để giải quyết vấn đề nên được xây dựng từ khi còn nhỏ, và những câu đố này là cách tốt nhất để đạt được điều đó. Theo Raghav, có khả năng tư duy logic cơ bản thậm chí có thể giúp trẻ em trở thành người có khả năng đọc tốt hơn.

Các hoạt động giúp trẻ mẫu giáo phát triển kỹ năng tư duy logic

Những câu hỏi hay sẽ xây dựng logic. “Con có thể đưa nó vào đây không?”, “Tại sao con nghĩ nó sẽ không phù hợp?”, “Con voi có thể ngồi đây, trên một chiếc ghế nhỏ không?”,… “Những ví dụ cụ thể, ngôn ngữ và đặt câu hỏi là quan trọng”, Raghav nói. Đặt câu hỏi sẽ khiến trẻ phân tích và đánh giá, do đó mở rộng tư duy của chúng.

Bên cạnh việc đặt những câu hỏi phù hợp, cách tốt nhất để giúp trẻ mẫu giáo bắt đầu tư duy logic là thực hiện các hoạt động sau:

1. Các bài tập và trò chơi sắp xếp theo trình tự: Các bài tập sắp xếp theo trình tự, không gian và mẫu và các hoạt động hình ảnh có thể xây dựng tư duy logic. Cho trẻ nhiều loại đồ chơi và khối có hình dạng, màu sắc và kích thước khác nhau, và yêu cầu trẻ nhận dạng và sắp xếp mọi thứ theo mẫu. Ví dụ, bố mẹ có thể tạo một mẫu màu đơn giản (như khối đỏ-khối xanh-khối đỏ-khối xanh) và hỏi trẻ xem tiếp theo là gì.
2. Phân loại theo hình dạng: Đặt các hình dạng vào bộ phân loại hình dạng là một cách tuyệt vời để xây dựng logic. Ví dụ, con có một hình tam giác và đang đẩy nó vào khoang hình chữ nhật. Đặt câu hỏi cho bé như tại sao hình tam giác không vừa với khoang sẽ giúp bé suy nghĩ và áp dụng logic.
3. Sắp xếp đồ chơi theo yêu cầu: Cho con 4–5 món đồ chơi và để con sắp xếp chúng theo kích thước tăng dần hoặc giảm dần. Trò chơi này đòi hỏi phải suy nghĩ về thứ tự và thuộc tính (ở đây là kích thước). Sau đó, bố mẹ có thể hỏi con vị trí nào được chiếm bởi đồ chơi nào. Bố mẹ cũng có thể yêu cầu con đặt đồ chơi hình dạng khác nhau của mình thành một hàng theo hướng dẫn – thay vì đưa ra hướng dẫn trực tiếp (“Đặt ô tô trước” hoặc “Đặt búp bê ở cuối”), hãy đưa ra những gợi ý khiến con suy nghĩ. Ví dụ, bố mẹ có thể nói, “Đặt đồ chơi có bánh xe lên hàng đầu tiên”, “Con vật có đốm ở cuối hàng” và “Đồ chơi có tai dài ở sau ô tô”.
4. Trò chơi giả tưởng: Loại trò chơi tưởng tượng này giúp tăng cường kỹ năng tư duy của con, vì bé tạo ra các kết nối logic trong câu chuyện của mình. Chuẩn bị một hộp đồ chơi giả tưởng cho con với quần áo cũ. Con có thể sử dụng chiếc áo sơ mi cũ của bố để may áo khoác bác sĩ không? Con có thể đội mũ và biến thành ảo thuật gia không? Con có thể kết hợp và phối hợp quần áo theo nhiều cách. Bố mẹ thậm chí có thể thiết lập các hộp với các vật liệu và đạo cụ mở khác như đĩa đồ chơi, khối hoặc đệm và để con phát triển ý tưởng chơi của riêng mình.
5. Săn tìm kho báu: Tạo một bản đồ kho báu để con theo dõi. Cắt 5–10 hình chữ X lớn từ giấy màu và đặt chúng trên một con đường dẫn đến một căn phòng. Đặt con đường kết thúc tại một “kho báu”, có thể là một món ăn nhẹ nhỏ hoặc một món đồ nhỏ con thích.
6. Trò chơi hứng mưa: Đặt một chiếc bát nhựa nhỏ bên ngoài nhà để hứng mưa. Cùng con quan sát lượng mưa rơi vào bát. Khi trời mưa xong, mang bát vào nhà. Nói chuyện với con về lượng mưa đã hứng được: Lượng mưa trong bát nhiều hay ít? Nó sẽ vừa với một chiếc cốc lớn hay một chiếc cốc nhỏ? Hãy để con chuyển nước mưa từ một chiếc bình lớn sang một chiếc bình nhỏ hơn và quan sát điều gì xảy ra.
7. Đặt câu hỏi: Để giúp con suy nghĩ logic, hãy thử đặt nhiều câu hỏi “tại sao”. Ví dụ, bố mẹ có thể hỏi “Tại sao câu trả lời là 5?” hoặc “Tại sao con lại thêm vào bước 2?” Trả lời những câu hỏi như vậy sẽ giúp con suy nghĩ thấu đáo về logic mà chúng đã sử dụng để giải quyết một vấn đề hoặc đi đến một kết luận nào đó. Chúng nên quen với việc phải biện minh cho phương pháp hoặc câu trả lời của mình đến mức khi phải giải quyết một vấn đề mới, chúng sẽ tự mình suy nghĩ thấu đáo về lý do. Điều gì sẽ xảy ra nếu con trèo lên và đứng trên chiếc ghế cao đó? Con sẽ cảm thấy thế nào sau khi ăn hết một túi khoai tây chiên?
8. Thẻ hình ảnh: Hỏi trẻ những câu hỏi dựa trên tình huống. Ví dụ, nếu có hình ảnh một ngôi nhà nhỏ và một con voi, bố mẹ có thể nói với con mình: “Đây là một ngôi nhà nhỏ. Con voi lớn có thể vào ngôi nhà nhỏ không? Tại sao nó không thể vào?” Khi trẻ suy nghĩ và khi chúng cũng đặt câu hỏi, điều đó có nghĩa là chúng đang tham gia.
9. Sắp xếp và phân loại: Sắp xếp là một kỹ năng có giá trị giúp áp dụng tư duy logic vào các đồ vật, cuộc sống hàng ngày và các khái niệm toán học. Hãy đưa cho con đồ chơi và các đồ vật khác có hình dạng, kích thước và màu sắc khác nhau, và yêu cầu con sắp xếp chúng (ví dụ, tất cả các khối màu vàng với nhau hoặc tất cả các ô tô đồ chơi vào một đống, tất cả đồ chơi động vật vào một đống khác). Bố mẹ cũng có thể để con tự sắp xếp mà không cần hướng dẫn. Đừng quên khuyến khích con suy nghĩ bằng cách yêu cầu con giải thích cách con sắp xếp và lý do tại sao.

Bằng cách cho phép con thực hiện các hoạt động được liệt kê ở trên—và đặt những câu hỏi đúng—bố mẹ có thể giúp con nâng cao kỹ năng tư duy logic, từ đó giúp con hiểu được thế giới của mình.

Vậy là bố mẹ vừa cùng Bé Thông Minh tìm hiểu các cách để phát triển kỹ năng tư duy logic cho trẻ. Cuối tuần này, bố mẹ hãy thử cùng con chơi với các hình khối và đặt cho con các câu hỏi để con được suy nghĩ và tìm câu trả lời nhé!

Bố mẹ quan tâm đến sự phát triển kỹ năng và khơi dậy tiềm năng của trẻ từ 3-10 tuổi có thể đăng ký trải nghiệm cho con tại đây: https://bethongminh.vn/gioi-thieu-chuong-trinh-fastrackids-be-thong-minh/

—————————————

FASTRACKIDS – BÉ THÔNG MINH

Chương trình Phát triển Tư duy và Rèn luyện các bộ Kỹ năng thế kỷ 21 cho trẻ từ 3-10 tuổi

Bản quyền Hoa Kỳ